Dojrzałością szkolną określa się poziom rozwoju dziecka, niezbędny do podjęcia różnorodnych obowiązków, jakie niesie ze sobą życie szkolne. To jakby moment równowagi pomiędzy wymaganiami szkoły, a możliwościami rozwojowymi dzieci. Na dojrzałość szkolną składa się indywidualne tempo rozwoju dziecka oraz dotychczasowa historia życia. Więcej wie dziecko, które ma swoje ulubione książki, rodzice z nim dużo cztają i rozmawiają, a także kupują gry i zabawki edukacyjne. Należy uświadomić sobie jak ważna jest rola rodziców we wspieraniu rozwoju dzieci i osiągnięcia przez nie dojrzałości szkolnej.

Szkoła jest pierwszym miejscem pracy każdego dziecka. Dobry start w niej pozwoli pierwszakowi radzić sobie z późniejszymi trudnościami oraz szanować siebie i swoje obowiązki. Jest ogromnie ważny dla dalszej kariery dziecka. Wpływa na ukształtowanie się pozytywnego stosunku do szkoły, do nauki i do nauczycieli.
Czy każdy siedmiolatek jest gotów podjąć naukę w klasie pierwszej?

Nie zawsze. Zdarza się, że dzieci o bardzo wysokim poziomie rozwoju intelektualnego nie dają sobie rady z nauką. Pójście do szkoły często wiąże się ze zmianą ich dotychczasowego trybu życia. O tym, czy dziecko sprosta wymaganiom stawianym mu przez szkołę decyduje stopień osiągniętej przez niego dojrzałości szkolnej.

Na pełną gotowość szkolną składają się:

• dojrzałość szkolna;
• dojrzałość umysłowa;
• dojrzałość emocjonalno - społeczna;
• dojrzałość do czytania i pisania;
• dojrzałość do matematyki.

Dojrzałość fizyczna

Dziecko jest zdrowe, silne, dobrze zbudowane i ogólnie sprawne ruchowo. Posiada niezaburzoną sprawność manualną i grafomotoryczną oraz koordynację wzrokowo – ruchową. Jest wytrzymałe, zdolne do większych wysiłków, dobrze odżywione, odporne na choroby i zmęczenie. Odpowiednia ilość snu sprawia, że uczeń mniej męczy się czynnościami związanymi z pisaniem, rysowaniem czy wycinaniem.

Dojrzałość umysłowa

Dziecko posiada pewien zasób wiedzy o świecie, o życiu przyrody i ludzi, dobrze orientuje się w najbliższym otoczeniu , a także w środowisku, w którym żyje. Dziecko jest aktywne poznawczo, chce się uczyć zdobywa wiedzę, poznawać nowe zjawiska. Interesuje się czytaniem i pisaniem. Potrafi uważnie ze zrozumieniem słuchać, tego co mówi nauczyciel. Rozumie i spełnia jego polecenia. Dojrzałość umysłowa to umiejętność koncentrowania uwagi na zadaniach. To dzieci , które doprowadzają zaczętą pracę do końca, ponieważ interesuje je wynik końcowy.

Dojrzałość emocjonalno – społeczna

Dziecko jest w znacznym stopniu samodzielne. Łatwo i chętnie nawiązuje kontakt zarówno z nauczycielem jak i rówieśnikami. Posiada umiejętność współdziałania i współpracy w grupie. Jest obowiązkowe, wytrwałe i wrażliwe na opinie nauczyciela. Rozpoczętą prace stara się doprowadzić do końca, pomimo zmęczenia. Dziecko niedojrzałe emocjonalnie z błahego powodu wybucha, złości się, płacze, często jest agresywne. Osiągnięcie dojrzałości emocjonalnej pozwala mu przeżywać pozytywne emocje solidarności, życzliwości i przyjaźni oraz reagować w sposób adekwatny do sytuacji.

Dojrzałość do czytania i pisania

Uczeń umie dokonywać analizy oraz syntezy wzrokowej i słuchowej, niezbędnej w procesie różnicowania kształtów, dźwięków, ich rozpoznawania porównywania i odtwarzania. Posiada orientację przestrzenną i pamięć ruchową czyli umiejętność przetwarzania obrazu graficznego na obraz ruchu. W przedszkolu dziecko rozpoczyna elementarną naukę czytania. Nie oznacza to, że musi nauczyć się w pełni czytać, gdyż tę umiejętność, będzie jeszcze doskonalić przez kolejne lata. Dziecko pojmuje istotę czytania, uczy się rozumienia symboliki liter i pisma oraz dokonuje analizy i syntezy wyrazowej. Przed rozpoczęciem nauki czytania dzieci przechodzą w przedszkolu przez cały system gier i zabaw dydaktycznych, rozwijających procesy poznawcze i percepcyjno – motoryczne, leżące u podstaw czytania i pisania. Program przedszkola nie przewiduje nauki pisania, ale przywiązuje dużą uwagę do ćwiczeń doskonalących sprawność manualną i grafomotoryczną.

Dojrzałość do matematyki

Dziecko rozumie i umie określić stosunki przestrzenne, czasowe i ilościowe w praktycznym działaniu. Potrafi sklasyfikować przedmioty według przeznaczenia, wielkości, kształtu i koloru. Umie dodawać i odejmować na konkretach w zakresie dziesięciu.

Czego należy nauczyć przed pójściem do szkoły?

Oddziaływania wychowawcze należy koncentrować na różnych dziedzinach, w zależności od indywidualnych potrzeb dziecka:

Wyrabianie samodzielności – chodzi nie tylko o kształtowanie umiejętności związanych z samoobsługą (ubieranie się, czesanie, dbałość o estetyczny wygląd zewnętrzny), lecz także o wdrażanie do samodzielnego wykonywania powierzonych zadań. Dzieci wyręczane przez rodziców ciągle coś gubią i nie potrafią się zorganizować. Dziecko samodzielne na ogół dba o własne rzeczy, nie gubi ich i nie rozrzuca.

Kształtowanie wytrwałości i systematyczności - należy zwracać uwagę na to, aby rozpoczęta budowla z klocków lub rysunek został zakończony. Systematyczność dziecka można kształtować przez przydzielanie mu drobnych obowiązków, które trzeba wykonywać stale np. sprzątanie zabawek.

Wzbogacanie wiedzy o świecie, doświadczeń życiowych dziecka, pobudzanie do działania, rozwijanie spostrzegawczości i myślenia. Należy wzbogacać zasób słownictwa i pojęć przedszkolaka, odpowiadać na wszystkie zadawane pytania, w których przejawia się myślenie i ciekawość poznawcza dziecka.

Uczenie prawidłowej wymowy- uczymy dziecko podziału wyrazów na głoski i sylaby, mówimy wyrazy lub  pełne zdania, a następnie prosimy o ich powtórzenie, czytamy opowiadania i bajki. Czytając teksty dostosowane do wieku i potrzeb dziecka dajemy mu przykład prawidłowego budowania zdań i wypowiedzi.

Rozwijanie spostrzegawczości wzrokowej - przy oglądaniu obrazków, poznawaniu liter, zwracamy uwagę dziecka na kształty, które różnicują litery.

Rozwijanie spostrzegawczości słuchowej - uczymy dziecko podziału wyrazów na głoski i sylaby, czytamy bajki i opowiadania.

Rozwijanie zainteresowań książką – czytanie dziecku bajek, pozwala odróżnić dobro od zła, wpływa na tworzenie się systemu wartości.

Nauka liczenia - dobrze przygotowane do nauki szkolnej dziecko przelicza do dwudziestu oraz potrafi dodawać i odejmować w zakresie dziesięciu.

Usprawnianie ręki dziecka - dziecko musi dużo rysować, malować, wycinać, lepić z plasteliny. Ręka nie usprawniona szybko się męczy i boli. Należy ją usprawniać wykonując ćwiczenia manualne i grafomotoryczne.

Nauka zasad kulturalnego zachowania się, kształtowanie postawy życzliwości w stosunku do kolegów, uczenie dziecka, aby używało zwrotów grzecznościowych. Przyzwyczajanie dziecka do stałego rozkładu dnia (zaplanowanie godziny snu, posiłków i zabawy). Kształtowanie pozytywnej motywacji dziecka do nauki. Należy traktować pójście do szkoły, jako coś naturalnego. Nie straszyć, ale opowiadać o swoich przyjemnych wspomnieniach ze szkoły.

Opracowano na podstawie Poradni Psychologiczno Pedagogicznej.